Respect voor dieren is een wezenskenmerk van onze westerse samenleving. Dieren dienen met zorg behandeld te worden en dierenmishandeling is uit den boze. Maar waar ligt de grens? Voor sommigen gaat dierenliefde heel ver. Zij eten geen vlees en zelfs een vissenkom willen zij bij wet verboden zien. Anderen daarentegen zien geen kwaad in het respectvol gebruik van dieren ten dienste van de mens. Dit grensgeschil is heden ten dage onderwerp van maatschappelijke discussie.
Nu doet zich het merkwaardige verschijnsel voor dat mensen die een emotionele band met dieren bepleiten en dieren liefst menselijke eigenschappen toedichten, in het algemeen met veel respect benaderd worden. Andersom is dat echter niet het geval. Veel dierenactivisten schromen zelfs niet de wet te overtreden om hun opvattingen kenbaar te maken of in daden om te zetten. Maar ook de meer subtiele vormen van dierenactivisme kunnen erg bedreigend zijn. Helaas kunnen de leden en sympathisanten van de Folkloristische Vereiniging Gawstrèkkers Beeg daar een woordje over mee spreken.
Gerechtelijke wegen
In de jaren tachtig van de vorige eeuw was het de Nederlandse Dierenbescherming die de Gawstrèkkers voor de rechter sleepte. Via het bestuursrecht werd getracht het ganstrekken te laten verbieden door de plaatselijke burgemeester en uiteindelijk door de Raad van State als hoogste bestuurscollege in ons land. In alle gevallen werden de ganstrekkers in het gelijk gesteld en werden geen gronden aanwezig geacht waarop het ganstrekken verboden zou kunnen worden.
Tegelijkertijd liepen er ook civielrechtelijke procedures. Nadat de rechtbank van Maastricht groen licht had gegeven, veroordeelde het Gerechtshof van ’s Hertogenbosch het ganstrekken als strijdig met de rechten en waardigheid van het dier. Uiteindelijk heeft de Hoge Raad de argumentatie van het gerechtshof echter verworpen. Er zijn in Nederland geen algemeen geldende normen en waarden op grond waarvan het ganstrekken verboden zou kunnen worden. De mate waarin dieren vertroeteld dienen te worden is een zaak van persoonlijke opvatting. Een buurtfeest met speenvarken aan het spit zal voor sommigen een gruwel zijn. Maar strafbaar is het niet. Ook zal de Hoge Raad uw opgesierde kalkoen niet van de kerstdis halen.
Verharding
Vanaf 2008 is de lont opnieuw in het kruitvat gestoken door de Partij voor de Dieren. In tegenstelling tot de Dierenbescherming indertijd, gaat deze politieke partij minder subtiel te werk. Dat is de reden waarom deze website een tijdlang uit de lucht is geweest. De zelfbenoemde dierenliefhebbers vinden het ganstrekken walgelijk en middeleeuws. Maar andersdenkenden in de rug aanvallen en met geweld proberen de eigen mening op te dringen, is dat niet Middeleeuws? De inwoners van Grevenbicht zijn niet achterlijk, zoals beweerd wordt. Zij benadrukken alleen andere maatschappelijke waarden. Natuurlijkheid en lotsverbondenheid met heden en verleden staan centraal. Dierenactivisten daarentegen zijn slachtoffer van de moderne emotiemaatschappij. Tegelijkertijd bevestigen zij de verharding die zichtbaar is in de moderne samenleving. Mogen we straks nog bloemen plukken? Je zou toch in de moderne, pluriforme samenleving mogen verwachten dat landgenoten met een afwijkende maatschappijopvatting met enig respect worden benaderd?
Geen spelletje
Het gebruik van een kunstgans zou de discussie wellicht iets kunnen luwen. Daar is uiteraard ook onderzoek naar gedaan. Er zijn voorbeelden in het buitenland bekeken. Maar in alle gevallen was de conclusie verontrustend. Het authentieke karakter van het feest dreigt verloren te gaan. Ganstrekken is immers geen spelletje dat je zo maar kunt inruilen voor een niemendalletje. Het is een diepgeworteld ritueel dat de dorpsbewoners verbindt met hun verre voorouders. Het dorp loopt uit en verzamelt zich rond de gans. De ooit levende gans is ingeruild voor een vooraf gedode gans. Het dier wordt met zorg omringd en wordt allerminst geminacht. Overal zie je afbeeldingen van de gans: op de pet, de kielen en de onderscheidingen. Vanwege dit respect kan het ook geen kwaad voor kinderen. Net zo min als een kippetje aan het spit of een hamster in een kooitje, ofschoon ook deze activiteiten voor sommigen over de grens van de betamelijkheid zijn. Het dorpsfeest is door de organiserende vereniging volkomen bij de tijd gebracht en lijkt in weinig op de middeleeuwse toestanden van weleer. Mochten de inwoners van Grevenbicht daar ooit anders over gaan denken, dan zullen zij dat varkentje wel zelf wassen.
…………………………………….